Kiedy utwór korzysta z ochrony prawnoautorskiej?

Przedmioty chronione przez prawo autorskie nazywamy utworami. Jednak aby utwór mógł korzystać z ochrony prawnoautorskiej, musi łącznie (kumulatywnie) spełnić trzy zasadnicze przesłanki. Utwór musi:

Poniżej słynne selfie makaka z Indonezji.

Zdjęcie zostało wykonane w 2011 r. Małpa wykorzystała chwilę nieuwagi fotografa i zrobiła sobie kilka zdjęć. Jedno z nich zrobiło furorę w sieci, w związku z czym o prawa autorskie dla małpy walczyła broniąca praw zwierząt organizacja PETA. Obrońcy praw zwierząt postulowali, by wszystkie zyski związane z eksploatacją selfie były przekazywane na poczet ochrony makaków w rezerwacie w Indonezji, skąd pochodziła małpa. Sąd uznał jednak, że makak nie posiada praw autorskich do zdjęcia, które sam wykonał. Argumentacja sędziego opierała się przede wszystkim na tym, że prawa autorskie nie rozciągają się na zwierzęta. Mając na uwadze powyższe należy podkreślić, że wszelkie, nawet bardzo udane czy ciekawe prace pochodzące od zwierząt lub będące rezultatem działań natury (np. szron na szybie okna) nie są chronione prawem autorskim i można z nich dowolnie korzystać.

Według orzecznictwa stwierdzenie „utwór musi stanowić przejaw działalności twórczej” oznacza, że utwór powinien stanowić rezultat działalność o charakterze kreacyjnym. Tzw. przesłanka oryginalności stanowi najważniejszą, a jednocześnie najtrudniejszą co do oceny, cechę utworu. Ponieważ bardzo często trudno jest stwierdzić czy praca jest oryginalna czy też stanowi powielenie dotychczasowego rozwiązania. Zgodnie z tezą Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażoną w wyroku z dnia 23 października 2015 r., przesłanka twórczości jest spełniona wówczas, gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu. Z twórczością mamy do czynienia zawsze, gdy w grę wchodzi wysiłek intelektualny, uwieńczony powstaniem określonego rezultatu, jeżeli nie polega on na odtworzeniu istniejącego już wytworu. Przesłankę twórczości należy uznać za spełnioną, gdy w rzeczywistości pojawia się wytwór, będący efektem wysiłku intelektualnego, niezależnie od subiektywnego przekonania twórcy o jego nowości.

Wracając do przykładu blogera, właściciela szybkiego samochodu. Jego fotografia nie może korzystać z ochrony ponieważ jego fotografia nie posiada elementu twórczego. Gdyby właściciel samochodu, wybrał na zrobienie zdjęcia moment zachodzącego słońca, wkomponował auto w elementy otoczenia lub wykonał zdjęcie w sepii to z pewnością jego utwór byłbym chroniony prawem. Brak (cytując tezę Sądu Apelacyjnego) wysiłku intelektualnego ze strony blogera powoduje, że zdjęcie przez niego wykonane nie ma cech nowości.