Podstawa prawna rękojmi
Instytucja ta jest zawarta w art. 5563
kodeksu cywilnego:
Sprzedawca jest
odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność
osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli
ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub
orzeczenia właściwego organu; w razie sprzedaży prawa sprzedawca jest
odpowiedzialny także za istnienie prawa (wada prawna).
Jak wynika z powyższego, wada prawna ma
szersze znaczenie niż tylko to, że sprzedano nam rzecz należącą do kogoś
innego. Dotyczy to również sytuacji, gdy rzecz jest obciążona prawem innej
osoby, np. zastawem bankowym – który powoduje przecież, że kupujący nie jest w
stanie w pełni korzystać z kupionej rzeczy. To samo dotyczy decyzji lub
orzeczenia właściwego organu – gdy np. kupiona przez nas rzecz będzie podlegać
zabezpieczeniu jako dowód w sprawie.
W takich sytuacjach możemy skorzystać z
rękojmi za wady prawne, na zasadach zbliżonych do rękojmi za wady fizyczne.
Wystarczy więc odstąpić od umowy lub zażądać obniżenia ceny (to drugie
rozwiązanie jest ryzykowne, ale wciąż pozostajemy w posiadaniu rzeczy), można
również żądać wymiany towaru na wolny od wad lub usunięcia wady – oczywiście w
tym przypadku wady prawnej. Sprzedawca ma możliwość zaproponowania
alternatywnego rozwiązania, ale podobnie jak przy wadzie fizycznej – wciąż
roszczenie winno zostać zaspokojone w którymś wariancie wskazanym powyżej.
Co ma zrobić kupujący? Jakie ma uprawnienia?
Jednak w przypadku wady prawnej najlepszą
opcją wydaje się być odstąpienie od umowy, które mimo iż jest obwarowane tym,
że wada rzeczy powinna być „istotna”, to jednak w przypadku wady prawnej –
każda taka wada jest istotna z natury, gdyż stwarza ryzyko skutecznego
pozbawienia kupującego możliwości korzystania z rzeczy. Ważne przy tym jest, że
wystarczy samo pojawienie się tego ryzyka np. wskutek powzięcia przez
kupującego wiedzy o tym, że sprzedawca zbył rzecz obarczoną wadą prawną. Nie
jest istotne, czy osoba trzecia, np. właściciel rzeczy, skierował swoje
roszczenie wobec kupującego, czy też (jeszcze) nie.
Oprócz tego kupujący może, zgodnie z art. 574
k.c., oprócz odstąpienia od umowy (lub żądania obniżenia ceny) żądać naprawienia
szkody w ramach tzw. ujemnego interesu umownego. Chodzi o szkodę, którą kupujący
poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady (choćby szkoda
była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności),
a w szczególności może żądać:
- zwrotu kosztów zawarcia umowy,
- zwrotu kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia
rzeczy,
- zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł z
nich korzyści, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby trzeciej,
- zwrotu kosztów procesu.
Powyższe nie uchybia przepisom o obowiązku
naprawienia szkody na zasadach ogólnych, tak więc jeśli wskutek wady prawnej rzeczy
kupujący poniósł dodatkowe koszty czy straty (ogólnie: szkodę) nie zrekompensowane
w ramach rękojmi czy art. 574 k.c. – może ich dochodzić na drodze cywilnej w
oparciu o ogólną odpowiedzialność odszkodowawczą.
W odróżnieniu od wad fizycznych bieg terminu
do skorzystania z rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej nie ma związku z
dniem wydania rzeczy, lecz rozpoczyna się z dniem, w którym kupujący o wadzie
prawnej się dowiedział (termin roczny). Zakładamy oczywiście, że w chwili
wydania rzeczy kupujący w ogóle nie był świadomy istnienia wady prawnej, bo jeśli
wiedział o takim mankamencie – wyklucza to możliwość skorzystania z rękojmi. Jeżeli
kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa
osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze
z osobą trzecią stało się prawomocne.
Wady prawne i rękojmia
Bezpieczne regulaminy sklepów i serwisów internetowych