Co to jest
podróbka?
W języku potocznym
podróbką określa się imitację jakiegoś przedmiotu, który ma być postrzegany
jako oryginał. W języku prawniczym możemy wyróżnić dwie kategorie tego pojęcia.
Przede wszystkim, produktami podrobionymi są towary, na których
widnieje oznaczenie (np. logo, napis) taki sam jak zarejestrowany znak towarowy
lub którego istotne cechy są identyczne pod warunkiem, iż są to produkty z tej
samej kategorii. Oczywiście umieszczenie oznaczenia następuje bez wymaganego
zezwolenia np. w postaci licencji.
Szczególną
kategorią produktów podrobionych są tzw. wersje pirackie towarów, które są
niczym innym jak kopiami lub zawierają kopie wykonane bez odpowiedniego
pozwolenia właściciela, do którego należy wykonywanie praw autorskich lub praw
pokrewnych. Sytuacja ta dotyczy również właściciela wzoru. Wszelkie czynności
związane z podrabianiem produktów należy traktować jako naruszenie prawa
własności intelektualne oraz praw autorskich. Konsekwencje naruszeń zostaną opisane
poniżej.
Okazja czyni
złodzieja
Klienci robiący
zakupy internetowe często szukają cenowych okazji drogich markowych produktów i
wystarczy chwila nieuwagi, aby stać się ofiarą e-oszustów. Niejednokrotnie do
naszego serwisu zgłaszają się zdenerwowani Klienci, niezadowoleni z
internetowych zakupów podrobionych produktów:
Dokonałem zakupu na znanym portalu aukcyjnym zegarka rzekomo
markowego, który – jak się okazało po otrzymaniu przesyłki – jest zwykłą podróbką.
Co mogę zrobić w takiej sytuacji? Czy mogę dokonać reklamacji albo odstąpić od
umowy?
Portal aukcyjny to
tylko platforma do zawierania umów.
Przede wszystkim
należy pamiętać, iż serwisy internetowe, które są portalami aukcyjnymi w
rzeczywistości stanowią jedynie platformę do zawierania umów. Proszę zwrócić
uwagę, że serwis aukcyjny nie jest stroną umowy sprzedaży, a jedynie swego
rodzaju pośrednikiem. To strony umowy sprzedaży odpowiadają za należyte
spełnienie zobowiązań wynikających z zawartej umowy.
Sprzedaż
konsumencka czy zwykła?
W sytuacji opisanej
powyżej należy zastanowić się czy sprzedaż miała charakter sprzedaży
konsumenckiej. Ma to znaczenie dla zastosowania odpowiednich przepisów. Jeżeli
sprzedaż miała miejsce pomiędzy osobami fizycznymi, które nie prowadzą
działalności gospodarczej, a sprzedawca nie zawarł umowy sprzedaży zegarka w
zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej lub zarobkowej, właściwymi
będą przepisy Kodeksu cywilnego. W takim przypadku niestety nie stosujemy
ustawy o prawach konsumenta, a co się tym wiąże nie ma zastosowania prawo do
odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni od objęcia
produktu w posiadanie bez podania przyczyny.
Co w sytuacji, gdy
obie strony umowy to osoby fizyczne?
Stosownie do art.
556 § 1 K.c.: sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz
sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w
umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy,
jeśli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo
jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady
fizyczne).
Podrobiony produkt
jest obarczony wadą zmniejszającą jego wartość lub użyteczność, ponadto nie ma
on właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego.
„Zapewnienie”, o którym mowa w powyższym przepisie następuje w trakcie
zawierania umowy, dotyczy jednak również informacji podanych na stronie
internetowej, na której podrobiony produkt został wystawiony na sprzedaż
oraz korespondencji mailowej, w której
sprzedawca określił cechy i właściwości produktu. Nawet jeżeli ogłoszenie o
możliwości sprzedaży produktu skierowane do ogółu nie stanowiło oferty, nie ma
przeszkód, by traktować je jako zapewnienie o określonych cechach i
właściwościach towaru.
Odstąpienie od
umowy na zasadach kodeksowych
Zgodnie z art. 560
§ 1 K.c.: Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o
obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i
bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od
wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była
już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił
zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Skutki odstąpienia
od umowy
W przypadku
odstąpienia od umowy, umowę uważana jest za niezawartą, a strony powinny
dokonać zwrotu wszystkiego co sobie świadczyły, tzn. klient zwraca podrobiony
produkt, a nieuczciwy sprzedawca pieniądze, które uzyskał od swojego klienta. Kupujący
nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz
wadliwą na rzecz wolną od wad czyli np. otrzyma w tej samej cenie inny egzemplarz
produktu (co w przypadku podrobionych produktów jest mało realne) albo wady
usunie w przypadku produktu podrobionego jest z natury niemożliwe.
Kupujący =
konsument
Jeżeli kupującym
jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady
żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać
usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób
wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w
porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności
kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie
stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie
narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.
W przypadku gdy
produkt jest podrobiony tj. oznaczony bez wymaganej zgody właściciela
znaku towarowego, kupujący ma prawo odstąpić od umowy, gdyż produkt taki
jest obarczony wadą fizyczną.
B2B
Przy sprzedaży
między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie
zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie
zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na
jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej
stwierdzeniu.
Jakie czynności
przedsięwziąć w przypadku otrzymania podrobionego produktu?
Przede wszystkim informujemy
sprzedawcę o wadzie jednocześnie wzywając do jej usunięcia i dostarczenia
oryginalnego produktu, a jeśli sprzedawca nie zadośćuczyni skierowanemu do
niego żądaniu w terminie wyznaczonym – należy od umowy odstąpić i zażądać
zwrotu pieniędzy.
W przypadku
zawarcia umowy sprzedaży na portalu aukcyjnym należy zawiadomić administrację
takiego serwisu o tym, że dany sprzedawca
oferuje podrobione produkty. Prawdopodobnie konto takiego użytkownika
zostanie zablokowane albo usunięte.
Dodatkowo można skontaktować
się z producentem lub jego przedstawicielem, który jest właścicielem znaku
towarowego, celem przekazania informacji dotyczących sprzedawcy oferującego
podrabiane produkty.
Można również zawiadomić
Policję o fakcie, że sprzedawca prowadzi sprzedaż podrabianych produktów.
Jako ciekawostkę
wskazujemy pogląd jaki został wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z 30 czerwca
2008 r. (I KZP 8/08), dotyczącej posiadania towarów oznaczonych podrobionymi
znakami towarowymi. Sąd Najwyższy stwierdził, że samo posiadanie tego typu
produktów nie jest paserstwem w rozumieniu art. 291 ani 292 Kodeksu karnego
wobec niewypełnienia znamienia rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego.
Jak ustrzec się
przed podróbkami?
Całkowite
wyeliminowanie ryzyka otrzymania produktu obarczonego wadą fizyczną w postaci
podrobienia nie jest możliwe. Można jednak przedsięwziąć pewne środki
ostrożności przed zawarciem umowy sprzedaży na odległość. Zachowujmy czujność w
przypadku rażąco niskich cen produktów markowych. Należy także sprawdzić opinie
o sprzedawcy. Jeśli nie udostępnia swoich produktów na portalach aukcyjnych
oraz nie posiada systemu opinii na swojej stronie internetowej, pozostaje
wyszukiwanie ocen w sieci w ogólnych wyszukiwarkach. Warto również zwracać
uwagę czy sprzedawca posiada odpowiednie certyfikaty dotyczące oryginalności
produktów oraz rzetelności sprzedaży, a także czy jest autoryzowanym
przedstawicielem producenta czy też posiada wymagane licencje.