Jednoosobowa firma jako konsument – zmiany w prawie od 1 czerwca 2020 r.

Trzecia kategoria podmiotów

Wejście w życie nowych regulacji prawnych ma znaczenie przede wszystkim dla tych przedsiębiorców, których klientami są zarówno inni przedsiębiorcy jak i konsumenci. W wyniku wprowadzonych zmian dojdzie bowiem do powstania niejako trzeciej kategorii podmiotów. Ta kategoria została ujęta w przepisach w dość rozbudowany sposób:

Osoba fizyczna zawierająca umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Ustawodawca nie zdecydował się rozszerzać definicji konsumenta na firmy jednoosobowe. Zamiast tego prawa konsumenckie zostały rozszerzone tak, by objąć nimi takie firmy – o ile w przypadku danej umowy spełniają one przesłanki zawarte w definicji.

Nowe przepisy

Wśród nowych regulacji znajdą się m.in.:

• art. 385⁵ Kodeksu cywilnego, który rozszerza na jednoosobowe firmy stosowanie przepisów o klauzulach niedozwolonych stosowanych we wzorcach umów
• art. 556⁴ oraz art. 556(5) Kodeksu cywilnego, dotyczące odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej
• art. 576⁵ Kodeksu cywilnego, który traktuje o roszczeniu regresowym do poprzedniego sprzedawcy w związku z wykonaniem reklamacji konsumenta
• art. 38a Ustawy o prawach konsumenta, który umożliwia jednoosobowym firmom korzystanie z 14-dniowego prawa zwrotu (odstąpienia od umowy)

Charakter zawodowy

Jak tłumaczy ustawodawca w projekcie ustawy, w jej treści nawiązano do znanego prawu cywilnemu wyrażenia „charakter zawodowy”. Jest ono użyte w art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego normującym miernik należytej staranności przyjmowany dla przedsiębiorcy – dłużnika. Przedsiębiorca będzie traktowany w określonych sytuacjach jak konsument jedynie przy zawieraniu umów nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie zawiera w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG.

CEIDG jest powszechnie dostępnym źródłem informacji o przedsiębiorcach będących osobami fizycznymi. Tym samym możliwa jest weryfikacja tego, czy dana czynność wchodzi w zakres czynności zawodowo podejmowanych w ramach rzeczywiście wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Jeżeli więc przykładowo mechanik samochodowy dokonuje zakupu artykułów biurowych „na firmę”, to zakup taki nie będzie czynnością zawodową w ramach prowadzonej przez niego działalności. Co innego zakup kompletu kluczy, części do samochodów itp.

Przedsiębiorcy korzystający z tak przyznanej ochrony nie będą jednak objęci ochroną instytucjonalną konsumentów, sprawowaną przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzeczników powiatowych. M.in. dlatego „trzecia kategoria” podmiotów jest odrębna od kategorii konsumentów.

Problem dla sprzedawców

Intencją ustawodawcy było wydzielenie takich podmiotów umów, które mimo iż są przedsiębiorcami spełniają warunki do objęcia ich ochroną konsumencką. W praktyce jednak stworzy to problem dla np. sprzedawców, którzy będą musieli zdecydować jak traktować klienta, z którym zawierają umowę. Być może rozwiązaniem okaże się odebranie stosownego oświadczenia od klienta, w jakim charakterze on występuje przy zawieraniu umowy – czy jako konsument, czy jako przedsiębiorca dokonujący czynności niemającej charakteru zawodowego, czy też może jako „zwykły” przedsiębiorca.

Skutki dla treści umów, regulaminów

Wejście w życie nowych przepisów nastąpi w czerwcu 2020 r., więc jest trochę czasu by odpowiednio się przygotować. Wprowadzenie trzeciej kategorii podmiotów będzie wymagało dostosowania m.in. regulaminów sklepów internetowych. Po zmianach w prawie może się bowiem okazać, że te będą zawierały klauzule niedozwolone, za jakie mogą zostać uznane postanowienia nie uwzględniające ochrony osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. W przypadku umów zawieranych z podmiotami z „trzeciej kategorii” brak wymaganej informacji o prawie odstąpienia od umowy będzie skutkował wydłużeniem terminu na odstąpienie od umowy z 14 dni do 12 miesięcy oraz powodował konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów z tym związanych.

Przede wszystkim zaś regulaminy sklepów internetowych będą musiały być uzupełnione o nowe definicje klientów danego sklepu, a także o odpowiednie odesłania w postanowieniach dotyczących rękojmi czy prawa odstąpienia od umowy.

[Aktualizacja - 22.04.2020 r.]

Z uwagi na pandemię koranawirusa wejście w życie ustawy zostało przesunięte na 1 stycznia 2021 r.