Prawa autorskie a fanpage!

Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych rozróżnia dwa rodzaje praw autorskich. Pierwsze z nich to prawa osobiste (np. obowiązek podpisania utworu nazwiskiem autora), drugie to prawa majątkowe (np. wynagrodzenie za korzystanie z utworu). Twórcę utworu można natomiast swobodnie porównać do właściciela rzeczy, któremu przysługuje prawo do korzystania z rzeczy, prawo do rozporządzania rzeczą, a także prawo do pobierania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy przez inne osoby. W związku z powyższym, w jaki sposób korzystać z utworów i o czym należy pamiętać, aby nie naruszyć praw autorskich osób uprawnionych?

Ustawa o prawie autorskim przewiduje instytucję tzw. dozwolonego użytku. Przepisy regulujące dozwolony użytek mają przede wszystkim znaczenie społeczne, ponieważ intencją ustawodawcy było zapewnienie społeczeństwu szerokiego dostępu do dóbr kultury. Instytucja ta polega na możliwości nieodpłatnego korzystania, z już rozpowszechnionego utworu, bez zgody twórcy, wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego. Oznacza to, że każdy może bezpłatnie i swobodnie korzystać z rozpowszechnionych utworów, z wyłączeniem programów komputerowych.

Przykład: Prowadzimy fanpage związany z żeglarstwem i publikujemy post w którym chcielibyśmy zamieścić zdjęcie przedstawiające łódź pod pełnymi żaglami o zachodzie słońca. Z łatwością wyszukujemy zdjęcie w wyszukiwarce i zapisujemy je na dysku. Do tej pory działamy zgodnie z prawem. Następnie modyfikujemy zdjęcie w taki sposób, że dodajemy napis reklamujący nasz fanpage oraz zmieniamy kolor żagli. Zmodyfikowany obrazek przedstawiamy najbliższym oraz rozsyłamy go mailem do znajomych. W dalszym ciągu działamy zgodnie z prawem. Pozytywne przyjęcie pomysłu przez znajomych powoduje, że zdjęcie zostaje umieszczone na fanpage’u. W momencie, kiedy zmodyfikowane zdjęcie zostało zamieszczone na fanpage’u bez zgody autora, został przekroczony zakres dozwolonego użytku i zostały naruszone prawa autorskiego autora pierwotnego zdjęcia, a tym samym naraziliśmy się na konsekwencje prawne.

Wykorzystanie utworu, bez zgody autora, rodzi za sobą szereg konsekwencji prawnych. W zależności od tego, czy naruszone zostaną prawa osobiste czy majątkowe ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych przewiduje różne skutki.

Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby naruszającej:

Przykład: Na naszym żeglarskim fanpage’u zamieszamy artykuł na temat przygotowania łodzi oraz załogi do regat. Oczywiście artykuł chcemy wzbogacić o atrakcyjne zdjęcie łodzi podczas regat. Za pomocą wyszukiwarki znajdujemy pożądane zdjęcie i nie prosząc nikogo o zgodę umieszczamy je, razem z artykułem, na fanpage’u. Zdjęcie podpisaliśmy imieniem i nazwiskiem autora, w związku z tym zakładamy pełną legalności naszego działania. Po jakimś czasie odbieramy wiadomość od autora zdjęcia, który domaga się usunięcia fotografii z Facebooka oraz wypłaty 2000 zł, ponieważ w związku z publikacją fotografii na naszym fanpage’u z zakupu zdjęcia wycofało się wydawnictwo, które chciało wspominane zdjęcie umieścić na okładce swojego magazynu żeglarskiego, w związku z czym autor poniósł realną szkodę.

Uprawniony, którego osobiste prawa autorskie zostaną naruszone, może żądać:

Przykład: Prowadzimy fanpage Gerarda z Rivii i w związku z tym potrzebujmy logotyp do umieszczenia w naszym „zdjęciu w tle”. Wykonanie logotypu powierzamy znajomemu grafikowi. Uzgodniliśmy termin oraz kwotę. Po akceptacji projektu oraz zapłacie umówionej kwoty, umieszczamy logo na naszym fanpage’u. Po dwóch dniach zgłasza się do nas grafik (wykonawca logotypu) z pretensjami, że na stronie nie znalazła się informacja o tym, że to on jest autorem logo. Grafik żąda podpisania swojego utworu oraz zamieszczenia na fanpage’u odpowiedniej informacji, która pozwoli zidentyfikować go jako autora.

Wiemy już jakie prawa przysługują twórcy utworu oraz znamy skutki bezprawnej publikacji utworu. Wobec powyższego, powstaje pytanie. Jakie warunki należy spełnić, aby nie narazić się na konsekwencje prawe, korzystając z cudzego dzieła?

Po pierwsze, autor może przenieść na nas np. w drodze umowy, prawa autorskie do korzystania z utworu. Ważne, aby przeniesienie praw autorskich do utworu nastąpiło w formie pisemnej. Należy także pamiętać, że przeniesienie praw autorskich dotyczy wyłącznie praw majątkowych.

Po drugie, zgoda autora na wykorzystanie jego utworu. Jeżeli zgoda autora nie jest w żaden sposób ograniczona, to w takim wypadku wystarczy zgoda twórcy w formie np. wiadomości mailowej. Jeżeli natomiast zgoda autora udostępniania jest pod określonymi warunkami np. czas udostępniania, zakres, a przede wszystkim cena udostępnienia, to taka zgoda powinna być potwierdzona w formie umowie licencyjnej.